PROPIEDADE INTELECTUAL (I): EXCEPCIÓNS

Coincidindo coa celebración a semana pasada da Fair Use Week nos Estados Unidos (o fair use é unha excepción aberta do sistema legal angloamericano de propiedade intelectual que facilita o uso de recursos con copyright con fins educativos e informativos; en España non temos una norma de ese tipo), imos falar nas seguintes entradas do blog sobre propiedade intelectual.

A Lei de Propiedade Intelectual protexe os “dereitos do autor sobre unha obra literaria, artística o científica polo só feito da súa creación”; nón e necesaria inscripción nun rexistro ou engadir o símbolo ©.

Os dereitos de autor son ben de carácter persoal ou morais (recoñecemento, integridade) ou ben patrimoniais; estes últimos divídense nos de remuneración e os de explotación. Son dereitos de explotación (transmisibles a outras persoas, como por exemplo editores de xornais científicos ou libros) os de

• reprodución (facer copias da obra)
• distribución (venda, préstamo, alugueiro, etc.)
• comunicación pública (proxección dun filme no cine, representación teatral)
• transformación (adaptación ou tradución dunha obra)

Os problemas de propiedade intelectual xurden principalmente no desenvolvemento deses dereitos de explotación, e a lei os soluciona ponderando os intereses en xogo: protección do autor, dereito á cultura e acceso ao coñecemento, e evolución das TIC.

Quedan fóra do problema das excepcións aqueles materiais que polo transcurso do plazo legal (70 anos trala morte do autor en España) son de dominio público.

As excepcións aos dereitos de explotación buscan favorecer a investigación, a crítica e as actividades de bibliotecas e museos (pola súa vinculación coa cultura). Permiten empregar recursos con dereitos de autor sen necesidade de obter permiso do titular dos dereitos de propiedade intelectual:

• excepcións a favor de bibliotecas, museos e otras institucións culturais, como a que permite os préstamos nas bibliotecas
• citas e recensións e ilustración con fins educativos ou de investigación científica
• uso de materias con dereitos reservados na aula: a Lei distingue entre os requisitos para uso en clases presenciais (máis laxos) e a utilización nas aulas virtuales (máis estritos e asociados ao pago dunha compensación económica a CEDRO)
• traballos sobre temas de actualidade
• dixitalización das obras orfas: aquelas cuxos titulares de dereitos non están identificados ou, de estalo, non están localizados a pesar de efectuarse unha previa procura diligente dos mesmos.