Custos de publicación en acceso aberto

Retomamos o noso blog neste mes de setembro e facémolo tratando un tema que nos últimos anos xerou certo debate no que respecta á publicación científica: os custos de publicación en acceso aberto.

A publicación en revistas de acceso aberto xeralmente ten custos de publicación APC (Article Processing Charge), cos que que se cobren os gastos asociados á publicación: avaliación por pares, edición dixital, etc. Estes custos son pagados polos propios autores, polas institucións ou as axencias financiadoras da investigación. Hai unha iniciativa de publicación científica de acceso aberto chamada Plan S, que nun dos seus principios afirma que estas taxas de publicación deben ser custeadas polos financiadores ou as universidades, non polos investigadores.

Como institución, cabe sinalar que a Biblioteca da UDC ten acordos con algúns editores para obter descontos nas tarifas de publicación de artigos en aberto, dos que se poderán beneficiar os autores da nosa universidade. Nesta guía podedes consultar os descontos e condicións de cada editor. No caso das axencias e programas de financiamento, algúns contemplan que este gasto poida ser incluído como parte do orzamento dos proxectos de investigación. É o caso de H2020.

Parécenos interesante sinalar que a través de DOAJ (Directory of Open Access Journals), que reúne actualmente máis de 15.000 revistas, pódese saber qué revistas publican en acceso aberto sen custo e cales teñen un custo asociado (APC).

Aínda que o acceso aberto dos artigos científicos está máis estendido, o das monografías tamén se contempla como un paso máis cara á ciencia aberta e xa se está a falar dos BPC (Book Processing Charges).

Como iniciativa de interese, queremos citar a OpenAPC, que na súa web recolle os pagos realizados polas distintas universidades e institucións relacionadas coa investigación en canto a publicacións en acceso aberto. No caso de España, soamente unha universidade contribuíu ao proxecto OpenAPC, a Universidad de Barcelona. Ademais de poder buscar por rexións, tamén figuran diversas coleccións como unha que agrupa todos os datos referentes a APC  institucionais (OpenAPC), outra que recolle os custos por publicar monografías de acceso aberto (BPC) ou outra con información sobre os artigos publicados baixo acordos transformativos (Transformative Agreements).

Respecto a estes últimos, os acordos transformativos, o CSIC os define como un dos medios que se están a utilizar recentemente nos que xa non se paga por ler artigos que se publican con restricións de acceso, senón que se paga aos editores un prezo xusto polos servizos que dedican a publicar eses artigos en acceso aberto.

Para concluir, podemos lembrar que o acceso aberto non implica menor calidade. De feito, xa son moitas as revistas que teñen factor de impacto en JCR e SJR. Así mesmo, cumpren estándares de calidade como as revistas tradicionais, xa que tamén deben superar un proceso de avaliación para ser publicadas ou se indexan en bases de datos especializadas.