Recursos educativos abertos

Os recursos educativos abertos (REA), tamén coñecidos en inglés como Open Educational Resources (OER), son materiais de ensinanza, aprendizaxe e investigación que se atopan en dominio público ou que foron publicados cunha licenza aberta que permite a súa utilización, adaptación e distribución gratuítas (UNESCO, 2012).

Por mor da epidemia da COVID-19 potenciáronse máis este tipo de recursos, apareceron novas plataformas e moitos estudantes e profesores interesáronse por este tipo de ferramentas de aprendizaxe e produtos educativos que se ofrecen libre e abertamente. O concepto de REA inclué unha ampla variedade de material educativo, dende libros de texto ata cursos completos, pasando por imaxes, infografías, vídeos, etc.

Entre os repositorios máis coñecidos de REA destacan OERCommons (que é un dos máis antigos), MERLOT (comprende material en diferentes formatos, dende cursos online ou libros de texto ata vídeos), OpenStax (con libros de texto sobre diversas materias) ou Procomún (iniciativa do Ministerio de Educación y Formación Profesional con material das diferentes etapas educativas). Ademais destes repositorios educativos, tamén existen outros de carácter xeral: por exemplo, Pixabay ou Flickr para buscar imaxes, Vimeo para vídeos ou Jamendo para música. Outros repositorios de gran utilidade para buscar REA son Wikimedia Commons (repositorio de arquivos multimedia con millóns de obxectos dixitais), Europeana (biblioteca dixital europea de acceso libre que reúne obras de arte, obxectos, libros, vídeos e sons de toda Europa) ou CC Search (metabuscador de imaxes e outros arquivos multimedia con licenza Creative Commons).

No ámbito da educación universitaria, salientamos a creación en marzo (motivada pola situación de confinamento) polo Ministerio de Universidades e a CRUE do portal Conectad@s: la universidad en casa, no que se ofrece ao estudantado e ao persoal investigador e docente un amplo repertorio de materiais dixitais e contidos en aberto de distintas áreas de coñecemento.

Outra das principais propostas de promoción dos REA son os sitios OpenCourseWare (OCW), que adoitan incluír elementos como apuntamentos de clase, materiais de estudo ou probas da avaliación, entre outros. En España, a Universidad de Cantabria ou a Universidad Carlos III de Madrid contan con este tipo de plataformas.

Se falamos de recursos educativos abertos na Biblioteca da Universidade da Coruña, destacamos que o RUC, repositorio da UDC, dentro do seu extenso contido, conta cunha comunidade relacionada cos REA: Docencia, onde os profesores e investigadores da nosa universidade poden subir os seus materiais e obxectos de aprendizaxe creados no seu labor docente: apuntamentos, exercicios, etc. Para recibir a autorización para autoarquivar, o autor débese poñer en contacto cos administradores do RUC.

Tamén a nosa universidade aposta pola educación en aberto con varios cursos MOOC, cursos online masivos en aberto. Ata agora, realizáronse tres a través da plataforma MiríadaX: Música para el S.XXI: aportaciones del sotfware libre a la educación musical; Tecnologías para la participación activa en diversidad funcional; Sostenibilidad en la era del big data.

Rematamos este post citando unha das principais ferramentas para a creación e desenvolvemento de recursos educativos abertos, eXelearning, programa libre e aberto para crear contidos educativos dunha maneira sinxela e que admite a incorporación de gran variedade de contidos (textos, imaxes, vídeos, obxectos dixitais…).