Nesta publicación facemos un
pequeno repaso sobre o acceso aberto, difundindo os principais proxectos
europeos e nacionais que apoian e promoven este movemento, así como os recursos
en aberto aos que podedes acceder desde a páxina web do Servizo de Biblioteca.
O acceso aberto ou Open Access é
un movemento que implica a dispoñibilidade libre e gratuíta dos contidos
científicos e académicos en Internet, de forma que os/as usuarios/as poden
consultalos gratis, descargalos, imprimilos ou distribuílos. Aínda que se
adoita relacionar coa produción de artigos de revistas, tamén fai referencia a
outro tipo de documentos como imaxes, documentos audiovisuais, materiais de
aprendizaxe, etc.
O acceso aberto forma parte dun
concepto máis amplo que é a Ciencia Aberta, dentro da cal caben unha ampla
variedade de conceptos, como educación aberta, ciencia cidadá, revisión por
pares aberta, etc. Nesta páxina
da web do Servizo de Biblioteca pódense consultar os diferentes elementos que
forman parte da Ciencia Aberta, así como unha taxonomía que relaciona e
agrupa as diferentes praxis da mesma.
Na mesma páxina ofrécese un
apartado dedicado ao movemento de acceso aberto, cunha infoguía
que recolle moita información sobre este movemento (vantaxes, recomendacións,
etc.) e cunha selección de recursos en aberto que abranguen portais
de revistas, libros
académicos, repositorios,
así como extensións
do navegador para acceder a documentos en Open Access.
Na actualidade, a importancia do
acceso aberto é tal que moitos recursos de información contemplan a
posibilidade de filtrar o contido atendendo a este criterio. É o caso de bases
de datos tan importantes a nivel mundial como Web of Science ou Scopus, por exemplo.
A nivel europeo, a Comisión
Europea leva impulsando políticas e medidas relacionadas co acceso aberto desde
2006. Actualmente está vixente o programa Horizonte
Europa (2021-2027), que mantén e reforza o apoio á ciencia aberta que se
promoveu no programa anterior.
En España, a Ley 14/2011 de la Ciencia,
la Tecnología y la Innovación (art. 37), obriga a poñer en aberto os
resultados da investigación financiada con fondos dos orzamentos xerais do
Estado. Por outra banda, as universidades tamén mostraron o seu apoio a este
novo modelo de investigación: a CRUE aprobou o documento Compromisos
de las universidades ante la Open
Science, que contén dez accións concretas para impulsar a Ciencia
Aberta.
Unha das novidades máis recentes
en torno a este movemento é o novo borrador do Anteproyecto
de Ley Orgánica del Sistema Universitario (LOSU) que se presentou a pasada semana. Nel dedícase un artigo á ciencia
aberta e a ciencia cidadá (art. 63), considerando que o coñecemento científico
é un ben común e que, polo tanto, débese compartir, non só a través das
publicacións, senón tamén facilitando ao interesado os datos, códigos e
metodoloxías.
O ministerio tamén pretende que
haxa máis transparencia nas negociacións das universidades cos grandes grupos
editoriais científicos para facilitar o proceso de apertura da ciencia. En
relación ás axencias de calidade, afirma que deberán esixir a accesibilidade en
aberto e utilizarán os repositorios institucionais como forma de acceso á
documentación.
Outra das novidades contempla o impulso
da ciencia cidadá para que a poboación poida participar en actividades de
investigación científica mediante a colaboración de consorcios, comunidades
autónomas, etc.
Outras ligazóns de interese:
- FAQs sobre acceso aberto:
preguntas frecuentes sobre acceso aberto na páxina do proxecto Recolecta.
No hay comentarios:
Publicar un comentario